«عسل در سنت نبوی و علم امروز؛ از حدیث تا شواهد علمی»

عسل در نگاه دینی، غذایی شفا‌بخش و پرفایده معرفی شده است. در قرآن، سورهٔ نحل، آیهٔ 69 آمده است:

«یَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِیهِ شفَاءٌ لِلنَّاس...»

(از شکم زنبوران، نوشیدنی [عسل]ی خارج می‌شود که در آن شفا برای مردم است.)

این آیه، اصل شفا‌بخش بودن عسل را بیان می‌کند؛ اما در سنت نبوی نیز احادیث معتبری وجود دارد که استفادهٔ درمانی از عسل را توصیه می‌کنند. یکی از مشهورترین روایات، حدیثی است که در صحیح بخاری (حدیث 5684) و صحیح مسلم (حدیث 2217) آمده است:

مردی نزد پیامبر(ص) آمد و گفت: «برادرم از درد شکم می‌نالد.» پیامبر فرمودند: «به او عسل بده.» مرد چند بار برگشت و گفت: حالش بدتر شده؛ پیامبر فرمودند: «خدا راست گفته و شکم برادرت دروغ گفته است.» سرانجام وقتی عسل بیشتری به او داده شد، بهبود یافت.

مفسران بزرگ مانند ابن کثیر در تفسیر این روایت تأکید کرده‌اند که «فیه شفاء للناس» به معنای درمان همه بیماری‌ها نیست، بلکه عسل دارای خواص درمانی مشخصی است و در برخی بیماری‌ها مانند مشکلات گوارشی یا زخم‌ها اثر مفید دارد. این نگاه کاملاً با اصول علمی امروز هم‌خوانی دارد.

امروزه پژوهش‌های علمی متعددی خواص عسل را تأیید کرده‌اند:

• خاصیت ضدباکتری و ضدالتهابی (مفید در زخم‌ها و عفونت‌ها)
• کمک به بهبود زخم‌های گوارشی و کاهش التهاب معده
• تأثیر مثبت در تسریع بهبود زخم‌های پوستی

به همین دلیل، بسیاری از پژوهشگران معتقدند احادیث نبوی نه صرفاً توصیه‌ای سنتی، بلکه بیانگر دانشی است که اکنون علم مدرن نیز آن را تأیید کرده است.

با این حال، همان‌طور که پیامبر(ص) به میزان و شرایط مصرف توجه داشتند، استفاده از عسل باید با آگاهی و رعایت شرایط پزشکی فردی انجام شود؛ به‌ویژه برای بیماران خاص مثل دیابتی‌ها. در نتیجه، ترکیب نگاه دینی و یافته‌های علمی می‌تواند راهی مطمئن برای بهره‌مندی از خواص عسل باشد.

سید محمد دستور

منابع و رفرنس‌ها:

1. قرآن، سوره نحل، آیه 69
2. صحیح بخاری، حدیث 5684
3. صحیح مسلم، حدیث 2217
4. تفسیر ابن کثیر، ذیل آیه 69 سوره نحل
5. Erejuwa, O. O., Sulaiman, S. A., Wahab, M. S. “Honey: A novel antioxidant.” Molecules (2012).
6. Al-Waili, N. S., et al. “Natural honey lowers plasma glucose, C-reactive protein, homocysteine, and blood lipids…” Journal of Medicinal Food (2004).